Czy fotografia jest lustrem?

Zadanie "Fotografia jest lustrem? Opracowanie, konserwacja, digitalizacja, udostępnienie portretowych fotografii Edwarda Hartwiga" jest realizowane w ramach programu Kultura Cyfrowa.

Badając archiwum Edwarda Hartwiga przyglądamy się jednemu z najważniejszych rozdziałów w historii fotografii, czyli portretowi, który był także ważnym motywem w twórczości Hartwiga.

Spektakularny wzrost popularności fotografii, który nastąpił kilkanaście lat po jej wynalezieniu, wynikał z udoskonalenia technologii i skrócenia wymaganego czasu ekspozycji zdjęć. Przyniosło to bezpośrednio nowe możliwości otwierające się przed fotografią portretową. Krótszy czas naświetlania oznaczał także krótszy czas pozowania, co sprawiło, że robienie sobie zdjęć stało się prostsze, mniej absorbujące i bardziej komfortowe. Z czasem także stawało się coraz tańsze, a więc coraz bardziej dostępne i powszechne.

Kiedyś portret zarezerwowany był dla osób najbogatszych, ale fotografia skutecznie go zdemokratyzowała, a świat opanowała moda na portretowanie i na kolekcjonowanie wizerunków w zróżnicowanych formach – od portretów naturalnej wielkości, przez słynne carte de visite czy miniaturowe fotografie, które były używane, jako elementy biżuterii. Portrety fotograficzne stały się ważnym elementem, wręcz fundamentem kultury masowej – za pośrednictwem zdjęć już w XIX w., władcy, politycy, ale także na przykład aktorzy, budowali swoją popularność. Ich twarze były uwieczniane na kliszach fotograficznych i powielane w wielu tysiącach egzemplarzy, jako odbitki.

Edward Hartwig tworzył fotograficzne portrety od początku swojej działalności, a więc od momentu, gdy jako 14-latek rozpoczął pracę w zakładzie fotograficznym swojego ojca, Ludwika, który był ulubionym fotografem m.in. lubelskich aktorek i aktorów. Tę tradycję kontynuował Edward, zdobywając doświadczenie jako portrecista m.in. w teatrach warszawskich, już po II wojnie światowej.
Archiwum Edwarda Hartwiga zawiera także liczne fotografie rodzinne, w tym wiele fotografii jego córek, Danuty i Ewy, które były przez niego dokumentowane od pierwszych chwil ich życia. Te zmieniające się w czasie wizerunki dziewczynek, dziewcząt, a następnie kobiet są wzruszającą historią szczególnej relacji ojca i córek.